Deniz Karabacak yazdı: “Sanal haklar beyannamesi”
okuma süresi 3 dakika
İnsan Hakları Evrensel Bildirisi (İngilizce: Universal Declaration of Human Rights ya da kısaca UDHR), Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu’nun Haziran 1948’de hazırladığı ve birkaç değişiklik yapıldıktan sonra 10 Aralık 1948’de, BM Genel Kurulu’nun Paris’te yapılan oturumunda kabul edilen 30 maddelik bildiridir. (Kaynak: Wikipedi)
Bundan sonra Birleşmiş Milletler başka beyannamelere de imza attı. 1952’de Kadın Hakları Sözleşmesi, 59’da ise çocuk hakları beyannamesi yayınlandı. Wikipedi’ye göre kurumun son hazırladığı metin, yargı bağımsızlığı temel prensiplerine dair.
Peki Sanal Haklar Beyannamesi’nin de vakti gelmedi mi? İşte benim önerim :-))
Tüm sanal kimlikler dijital ortamdaki tüm sitelere ulaşma hakkına sahiptir. (Türkiye’dekiler hariç)
Tüm avatarlar, görüntü, format ve dosya büyüklüğüne bakılmaksızın aynı şekilde değerlendirilir.
Her sanal kimlik, özgürce kendini ifade edebilir. Dilediği sanal görüntüyü kullanabilir.
Sanal da olsa hiçbir avatar, bir site ya da aplikasyonun boyunduruğuna giremez. Özgür erişim ve eşit bandtwidth paylaşımı esastır.
Hiç bir sanal kimlik, herhangi bir dijital ortamda izinsiz kullanılamaz. Sanal kimliklerin içeriğine müdahale, işkence ya da karalama gibi sanal gururu yok edici uygulamalar yapılamaz.
Her sanal kimlik, dahil olduğu sanal cemaat içinde eşit hak ve özgürlüklere sahiptir. İnternet yasaları, tüm sanal kimliklere eşit olarak uygulanır.
Sanal kimliklerin silinmesi, ban’lenmesi ya da değiştirilmesi, sanal hukuka aykırı bir durum olmadığı sürece yasaktır.
Sanal kimliklerin hazır mesajlarına, dijita ortamda ürettiği içeriğe ve kişilik haklarına müdahale edilemez. Sanal kimliğin onayı olmadan, herhangi bir aplikasyon ya da widget kullanılarak kişisel datalar ele geçirilemez.
Her sanal kimlik istediği sanal komunitede takılma özgürlüğüne sahiptir. Aynı şekilde istediği komuniteden ayrılma, başka siteye üye olma ve isterse geri gelme özgürlüğünü elinde tutar.
Avatarların giyim ve kuşam özgürlüklerine müdahale edilemez. Her sanal kimlik kendi sanal gardrobuna, sitesine, sanal ekipmanlarına sahip olma hakkını elinde tutar.
Hiç bir sanal kimliğe, sanal sorumluluk duygusu zorla yüklenemez.
Her sanal kimlik, kendi dijital varlıklarını (sanal hayvan, sanal tarla, sanal hediye) koruma hakkına sahiptir.
Her sanal kimlik gibi, sanal hayvanların da yaşam ve özgürlük kuralları bu beyanname ile garanti altına alınmıştır.
Sanal sorumluluk duygusu geliştirmemiş sanal kimliklerin sanal hayvan sahibi olması kurallarla sınırlandırılabilir.
Bakımı aksayan sanal hayvanlar, denetleme sonucundaki karara göre sanal bakım evlerine yerleştirilebilir.
Dijital kimliklerin, sanal ortamda kullandıkları dil ve altyapıya karışılamaz. Her sanal kimlik istediği programlama dilini kullanma özgürlüğüne sahiptir.
Sanal ortamda kazanılmış toprak, mülk, taşınmaz mal gibi ticari eşyalar ile sanal ortamdaki sanatsal üretim nesneleri, hukukun koruması altındadır. Kimseden sahip olduğu sanal topraklar zorla alınamaz.
Dijital kimlikler üzerinden işlem yapmak sadece o dijital kimliğin yaratıcısına aittir.
Sanal kimlikler, kendi aralarında kendi geliştirdikleri dilleri kullanabilir, kendi sanal cumhuriyetlerini kurabilir ve sanal vatandaşlık koşullarını belirleyebilirler.
Fiziksel varlık ölse dahi, sanal kimlik, o zamana kadar oluşturulmuş bireysel datanın seçim ve önerileri ile varlığına devam etme hakkına sahiptir. Özirade geliştirecek kadar dijital data biriktirmemiş sanal kimlikler; kendi başlarına varolamayacak dijital avatar’lar, online bakım merkezlerinde kızağa çekilirler.
* 2009’da Mobimag‘da yayınlanmıştır.*
