Yaşasın Horoz Kuyruğu!
okuma süresi 5 dakika
Bilindiği gibi İngilizcede “cock” sözcüğü horoz, “tail” sözcüğü de kuyruk anlamına gelir. Pek tabii ki “Cocktail” (Kokteyl) sözcüğü de “Horoz Kuyruğu” anlamına gelmektedir. Bu tabirin kökeni kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, karışık özel içkilerin uygarlığın başlangıcından bu yana içildiği literatürde yer alır. Bazı kaynaklara göre M.S. ikinci yüzyılda İmparator Commodüs’ün övgüyle söz ettiği “Toz haline getirilmiş katışıklı limon suyudur”.
İmtiyaz hakkı Birinci Charles’e ait olan ilk kokteyl kitabı “London Distillers Şirketi”nin 17. yüzyıl basımıdır. Bu eserin kokteyl tariflerinin yapıldığı ilk yayın olduğu söylenebilir. Aslında bütün bu özel karışımlar tıbbi amaçla yapılıyordu. Ancak, günümüzde yapılan bazı özel içki karışımlarının tedavi edici nitelik taşıdığı da söylenebilir.
Aslında ‘Kokteyl’ tabiri ilk olarak 1806 yılında “The Balance” adlı Amerikan dergisinde alkol, şeker, su (buz) ve içine acı otlar konulan iştah açıcı özel bir içki karışımı olarak tanımlanmıştır. Gerçi o zamanlar bu tabir pek yaygın olarak kullanılmadığı gibi daha önce ne anlama geldiği de dergide açıklanmamıştır.
Önceleri Yorkshire’da melez atların kuyruklarının kesilmesi çok yaygındı. Bu şekilde safkan atlardan ayırt edilebiliyor, bu atlara da “Curtailed” (Kesik kuyruklu at) deniliyordu. Belki de karışık özel içkiler adlarını bu uygulamadan almıştı. Kim bilebilir ki?
Çok yaygın bir öykü de Amerika’nın Kurtuluş Savaşı sırasında bir bar işletmecisi olan Betsy Flanagan’la ilgilidir. Bayan Flanagan Lafayette’çilerin ve Washington’cu subayların sıkça gittiği bir mekânda bir seferinde İngiliz yanlısı bir komşusundan çaldığı piliçlerle bir yemek hazırlar. Bu küçük zaferi kutlamak için yaptığı kokteylleri pilicin telekleriyle süsler.
Bunu gören bir Fransız müşteri neşeyle kadehini havaya kaldırarak “Vive la Cocktail” (Yaşasın Horoz Kuyruğu) diye bağırır. Ardından diğer müşteriler de kadehlerini havaya kaldırarak neşe ve mutluluklarının horoz kuyruklarından kaynaklandığını haykırırlar. Kokteyl sözcüğünün bu ilginç olaydan kaynaklandığı en yaygın inançlardan biridir.
Başka bir söylentiye göre aynı dönemde taverna sahibi bir adamın Washington adlı dövüş horozu kaybolur ve onu bulup getiren kişiye kızı Bessie’yi vereceğini duyurur. Ancak, horozu bulup getiren kişi Bessie’nin sevgilisi olup daha önce kendisi tarafından reddedilmiş biridir. Tavernacı ne kadar kendisine oyun oynandığını anlasa bile yine de görkemli bir nişan yemeği hazırlar.
Sevinçten çılgına dönen Bessie bu anlamlı yemekte içtiği içkilerden epeyce sarhoş olur ve sahnede delicesine oynamaya başlar. Mutluluk veren bu durumdan ve yaşananlardan çok memnun kalan konuklar olaya neden olan horozun şerefine kadeh kaldırıp kurnazca yapılmış bu şirin komploya “Horoz Kuyruğu”, yani “Kokteyl” adını verir.
Bir başka rivayet de Meksika Körfezi’ndeki Campeche kasabasına giden İngiliz denizcileriyle ilgilidir. Buranın yerli halkı tarafından hazırlanan “panç”lardan (punch) bolca içen denizciler buna “Drac” adını verirler ki bu tabir muhtemelen “Dragon” (Ejderha) sözcüğünün yanlış olarak söyleniş şeklidir. İkram şeklinden ötürü “Cola de Gallo” (Horoz Kuyruğu) denilen tahta kaşıklarla karıştırılarak içilen bu özel içki karışımı daha sonraları “Cocktail” adıyla anılmaya başlar.
Bir başka sevimli öykünün yaşandığı yer yine Meksika’dır. Yörenin en nüfuslu kişisini ziyarete gelen Amerikalı deniz subaylarına evin en güzel kızı “X-octl” tarafından muhteşem görünümlü egzotik kokteyller sunulur. Konukların en kıdemli olanı narin ve zarif X-octl tarafından kendilerine sunulan bu enfes içkileri hiç unutmayacaklarını söyleyerek bunlara “Cock-Tail” adını verdiklerini saygıyla dile getirir. Bu tabir de X-octl adını ancak böyle söyleyebilmelerinden kaynaklanmıştır.
Bir başka ilginç olaya gelince… 18. yüzyıl İngiltere’sinde dövüşen horozları oyuna hazırlayıp güçlendirmek için alkollü “Cock Ale” (Horoz Birası) verilmektedir. Bazen dövüşü kazanan horoz için horozun kuyruğundaki tüy sayısı kadar özel bir bileşimden oluşan içkilerle kadeh tokuştururlardı. Kokteyl adının bu tür ikram tarzından kaynaklanmış olacağı ihtimali de vardır.
Bu arada Fransızların konuyla ilgili iki ilginç yaklaşımı bulunmaktadır. Bunlardan birisi Bordeaux yöresinin “karışık” (harman [kupaj]) şarapları için kullanılan geleneksel “Coquetel” kadehleri, diğeri de New Orleans kentinde “Coquetiers” denilen ancak Amerikalıların Cock-tail olarak telaffuz edebildikleri özel bir karışımı çift dipli yumurta kapları içinde ikram eden Fransız fizikçisi ile ilgilidir.
İnandırıcı olmamasına rağmen son alıntımız “Bir Amerikan Horoz Masalı” adlı 1871 yılından kaleme alınmış bir şiirdir. O dönemin yandan çarklı Missisipi gemilerinde kesesi dolgun biri can sıkıntısını gidermek için uygun bir fıçıya gemideki tüm içkilerden bir miktar doldurup iyice karıştırarak özel bir içki karışımı yapar. Bu iğrenç karışım horoz göğsü biçimindeki geleneksel kupalarla içilmiş, horoz kuyruğuna benzeyen çubuklarla karıştırıldığı için bu özel karışıma kokteyl denmiştir.
Kokteyl kitaplarına gelince… İngiliz edebiyatında gerek Hughes “Tom Brown School Days” adlı eserinde, gerekse Thackeray “New Commers” adlı yapıtında kokteyllerden karışık içki olarak söz etmişlerdir. Ancak, gerçek anlamda ilk kokteyl kitabı Jerry Thomas’ın 1862 yılında yayımladığı “The Bon Vivant’s Guide or How to Mix Drinks” adlı eşsiz eseridir.
Bundan yirmi yıl sonra Harry Johnson “Bartender’s Manual or How to Mix Drinks of the Present Style” adlı kokteyl kitabını çıkarır. Bunları Amerikan kaynaklı pek çok yayın izler. Ancak, yine de en güvenilir kaynak eser “United Kingdom Bartender’s Guild/UKBG” adlı barmenlerin kuruluşu tarafından 1953 yılında yayınlanan “International Guide to Drinks” adlı kokteyl kitabıdır.
Ülkemizde ise ilk kokteyl kitabı Kenan Öner’in imzasını taşır. Kenan Beyin 1937 yılı basımı “Kadeh ve Bardak İçkileri” adlı eşsiz eseri aynı zamanda ülkemizde yayınlanmış olan tüm zamanların en değerli kokteyl kitabıdır.
