Günün Bilgisi – Leylâ Erbil
okuma süresi 2 dakika
(1931) Psikanalizden yararlanarak toplumsal kurumları cesurca sorguladığı öykü ve romanlarıyla öne çıkan yazar.
Leylâ Erbil tarihsel olarak erkek dünyasının egemen olduğu meyhane kültüründeki kadın tabusunu yıkan öncü kadınlar arasında yer alır. Yaşıtları arasında tek başına meyhaneye giden ilk kadınlardandır. Bu asi duruşuyla başta Sait Faik olmak üzere bir önceki edebiyat kuşağının hayranlığını kazanmıştır. Tuhaf Bir Kadın (1971) adlı romanında aydınların uğrak yeri de olsa sonuçta bir erkek mekânı olan Lambo’ya geniş yer verir. 1950-60’larda Beyoğlu’nun gece hayatına damgasını vuran bohem kuşağının önde gelen simalarından biridir.
Demir Özlü’ye göre, bohem yaşamın merkezindeki “çekirdek grup Selahattin Hilâv, Ömer Uluç, Sevim Burak, Ahmet Oktay, Yüksel Arslan ve Leylâ Erbil’den oluşuyordu.” Bu yaşam biçiminin birikimi yapıtlarına da yansımıştır. Yazarımız Jaklin Çelik, Erbil’in Gecede (1968) kitabında yer alan “Ölü” adlı öyküsünde rakının adeta bir hikâye kahramanı olarak belirdiğini saptar: “Ölü hayattaki isteklerini tutkusuz bir evliliğe kurban vermiş bir kadının hikâyesini anlatır. Memur kocasının içki sofrasında ölümüyle baş başa kalan kadın hem hesap soracağı bir kocanın, hem de ikinci bir içki kadehinin de sahibidir artık. Masa başında zaman içinde damlaya damlaya öldürülmüş çift kişilik bir yaşamın tek kişilik bir hesaplaşmasına girişir. Kadeh hem hesaplaşmayı kolaylaştıran yegâne unsurdur, hem de mülkiyetin el değiştirmesini sembolize eder: ‘Amaaan eli ermez gözü görmez bir nesnesin işte, eskiden şu bardakların biri senin biri benimdi şimdi ikisi de benim…’ Adamın terfi yüzü görmese de yıllar boyunca olgunlaşan memur yaşamına bir sosyal yükseliş olarak sırasıyla rakı, konyak, viski girmiştir. Kadın istemeye istemeye önünde duran viski kadehinde karar kılar ve fırsatını bulmuşken bunun da hesabını sorar ölü kocasından: ‘Rakı ya da? Rakı bizim yerli sanayimizin emek ürünü olarak ciğerlerimizi sevindiren, dalgalandıran ıssız kaygan kuytuda oturan damarlarımızı ki o denli dayanıklıdırlar ölüme ama istemezsin, ille viski…’ Ne de olsa konyak ucuz, viski caka içkisi, rakı ise ata içkisidir.”
Rakı Ansiklopedisi‘nden alınmıştır.
