Günün Bilgisi – Ömer Hayyam (1048-1122)
okuma süresi 2 dakika
İranlı şair, matematikçi ve gökbilimci; aşkın ve şarabın evrensel ozanı. Yaşadığı dönemde felsefe, tasavvuf, fıkıh, tarih ve tıp gibi konularda da yapıtlar veren bir bilgin olarak ülkesinde ün kazanmış, ancak bugüne sadece rubaileri kalmıştır. Bu rubailerin tümünün Hayyam’a ait olduğuna dair kesin bir kanıt yoktur; bazı rubailerin farklı yazarlar tarafından kaleme alındığı öne sürülmüştür. Ancak anonim dahi olsalar, rubailerde bütünsel bir Hayyam felsefesinden söz etmek mümkündür. Sözgelimi şöyle der:
Ben şarap içiyorum doğrudur
Aklı olan da beni haklı bulur
İçeceğimi biliyordu Tanrı
İçmezsem Tanrı yanılmış olur.
Hayyam cehalete, yalana, bencilliğe, kibire düşmandır, ikiyüzlü softaları sözünü sakınmadan hicveder. Yaşam ise onun için coşkuyla, aşkla yaşanası, sevilesi, kutlanası bir zamandır. Meyhane kıyısında, şarap kadehinde, aşk içinde hayatı yaşamayı sever; insanı sever. Hazcılığı, ölümlü dünyada kısacık yaşamı kutlamaya dayanır: Ben düşündükçe var dünya, ben yok o da yok. Hayyam aklı ve bilgiyi önemser; ancak bunlar insanın kul olduğu değil, insana kul olan şeylerdir. Keza şarap da onun sığınağı ve kaçışı değil, kimi zaman dünya tasasını gömdüğü, hayatın faniliğini unuttuğu, kimi zaman da hayat kaynağını ve neşesini bulduğu bir gerçekliktir:
Şarap sonsuz hayat kaynağıdır, iç;
Gençlik sevincinin pınarıdır, iç
Gamı yakar eritir ateş gibi,
Sağlık sularından şifalıdır, iç.
Rakı Ansiklopedisi‘nden alınmıştır.
